AquaForest, van baggerspecie tot mangrovebos

Terwijl mangroves tot de meest productieve ecosystemen behoren en een lange lijst van belangrijke voordelen bieden. Samen met onze partners werken we daarom aan het AquaForest project in Ecuador waarbij we een nieuw mangrovebos zullen aanleggen met behulp van baggerspecie uit het toegangskanaal van Guayaquil. Duik samen met twee van onze collega’s in dit project.

Kan je het AquaForest project in twee zinnen samenvatten?

Vicky: AquaForest is een Nature-based-Solutions Living Lab. Daarbij zullen we mangrovebossen herstellen door circulair en duurzaam gebruik te maken van baggerspecie.

Wanneer werd het zaadje voor dit project geplant?

Jelle: In 2018 sloten we een concessiecontract van 25 jaar om onderhoudsbaggerwerken uit te voeren in het toegangskanaal naar de haven van Guayaquil in Ecuador. Tijdens de opstart van het project gingen we op zoek naar een goede locatie om de gebaggerde specie te bergen.

Vicky: Het gebied van de baggerwerken maakt deel uit van de Guayas rivierdelta en die delta is bedekt met mangrovebossen. Helaas zagen we ook dat er de afgelopen decennia heel wat mangrovehabitats verloren gingen door aquacultuur, landbouw en stedelijke en rurale ontwikkeling. Daardoor is er vrij spel voor overstromingen, kusterosie, is er verlies aan biodiversiteit en staat de waterkwaliteit onder druk. Wat op zijn beurt dan weer een bedreiging vormt voor de lokale sociaaleconomische ontwikkeling.

Jelle: En een plus een is twee. Dus besloten we om onze baggerspecie te gebruiken om lagergelegen gebieden in de delta op te hogen en er nieuwe mangrovebossen aan te planten. Een wild maar ook innovatief idee dat tijdens een ‘Innovation Challenge’ (nvdr: een corporate programma van Jan De Nul) in 2020 duidelijk vorm kreeg.

Dat klinkt zeer vernieuwend. Is dit de eerste keer dat er zo’n onderzoek plaatsvindt?

Vicky: AquaForest is ‘a first of its kind’. Een project waar baggerspecie circulair gebruikt wordt om mangrovebossen aan te leggen, bestaat voor zover wij weten niet.

Jelle: Er bestaat al heel wat literatuur over de restauratie van mangrovebossen, maar die is nog niet toegepast in combinatie met circulair gebruik van baggerspecie. En daar brengen wij nu verandering in. We onderzoeken momenteel verschillende factoren die belangrijk zijn voor een optimale groei van mangrovehabitats. Daarbij analyseren we de hoogte, de drainage en het type sediment van het gebied waar het mangrovebos op komt. Maar we bekijken ook welke plantensoort het beste floreert en of we in het begin de jonge mangroveboompjes moeten beschermen tegen lokale hydrologische omstandigheden.

Waar zal het mangrovebos juist komen?

Jelle: We zullen het nieuwe mangrovebos ontwikkelen op een bestaande intergetijdenvlakte die zich bevindt in de Guayas delta, 15 kilometer ten noordoosten van Posorja. Dit is in een gebied waar modellen hebben aangetoond dat sedimenten op natuurlijke wijze beginnen af te zetten.

Hoe ziet het verdere verloop van het project eruit?

Vicky: Zoals Jelle aangaf, doen we momenteel onderzoek naar verschillende factoren die invloed hebben op mangrovehabitats. Later dit jaar zullen we effectief met gebaggerde specie een U-vormig eiland aanleggen in de delta. Door zo natuurgetrouw de juiste condities te creëren die nodig zijn om mangroves goed te laten gedijen, zal de bebossing zich herstellen, zowel op een natuurlijke als op een geassisteerde manier. Ons doel is in de eerste plaats een natuurlijke voorplanting van mangroves door de ideale condities te creëren. In de tweede plaats zullen wij met de lokale gemeenschap ook zelf mangroveboompjes planten. Zo zal het mangrove-ecosysteem uiteindelijk evolueren naar een autonome habitat, waar geen menselijke tussenkomst meer nodig zal zijn. We verwachten dat de eerste mangroveboompjes zichtbaar zullen zijn tegen de zomer van 2024.

Dit is een Nature-based-Solutions-project, of letterlijk vertaald: een oplossing gebaseerd op de natuur. Wat wil dat juist zeggen?

Vicky: Het gebied in Ecuador heeft te kampen met lastige uitdagingen zoals overstromingen en erosie en dat zorgt voor veiligheidsproblemen langs de kust. Om dit tegen te gaan, zou je ervoor kunnen kiezen om een dijk te bouwen uit ‘harde’ materialen. Maar dat doen we hier niet. In plaats daarvan kiezen we voor ‘zachte’ maatregelen en voor een oplossing die we ook in de natuur terugvinden: mangrovebossen. Ze zijn een natuurlijke kustbeschermer en dus een Nature-based-Solution.

Wat zal de impact zijn van dit nieuwe mangrovebos?

Jelle: Naast natuurlijke kustbescherming hebben mangrovebossen nog tal van ecologische voordelen. Zo zijn mangrovebossen belangrijke koolstofputten en kunnen ze tot vier keer meer koolstof per hectare vasthouden dan tropische regenwouden. Daarnaast dienen ze ook als waterfilters. Mangrovebossen ondersteunen ook socio-economische activiteiten zoals ecotoerisme en visvangst. Bovendien zijn ze ook een hotspot voor biodiversiteit en trekken ze heel wat vogels en zeeleven aan. In AquaForest zullen wij dit allemaal onderzoeken en de positieve impact van mangroves bepalen.

Vicky: Vergeet niet: dit is een demonstratieproject. We zullen AquaForest hoofdzakelijk gebruiken als Living Lab om samen met onze partners onderzoek uit te voeren, om zo nieuwe kennis en informatie te vergaren. We zullen testen hoe efficiënt de mangrovehabitat is tegen overstromingen en erosie, we zullen de toename van biodiversiteit monitoren, maar ook de socio-economische voordelen zullen we nagaan. Dit pilootproject in Ecuador zal de weg vrijmaken voor andere gelijkaardige projecten in de regio, maar ook wereldwijd, op andere locaties waar mangrovebossen een belangrijke rol spelen in lokale ecosystemen.

Dit lijkt me een ideaal project om samenwerking en co-creatie tussen verschillende partners te realiseren?

Vicky: Dat klopt. Wij coördineren dit project, maar we werken samen met een internationaal projectconsortium: South Pole, Mantis Consulting, Haedes, University ESPOL in Ecuador, Universiteit Antwerpen, Vrije Universiteit Brussel, en de NGO Fundación Calisur. En elke AquaForest partner heeft zijn expertise. We betrekken ook lokale autoriteiten, de overheid, onderzoekers en lokale gemeenschappen.

Het project wordt gesubsidieerd door Departement Omgeving (Vlaamse Overheid) en het International Union for Conservation of Nature (IUCN). AquaForest wordt verder gesteund door het G-STIC Climate Action Programme 2022.

Samen werken we aan een project dat bijdraagt aan heel wat Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties.